Нэг. Сумын ИТХ-ын зохион байгуулалт,
хяналт шалгалтын ажлын талаар
2014 оны 12-р сарын 08-ны байдлаар сумын ИТХ-ын хуралдааныг 2 удаа хийж , 12 асуудал хэлэлцэн, 10 тогтоол батлан шийдвэрлэлээ. Үүнд: Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí ñàíãèéí õýðýãæèëòèéí ÿâöын тухай, “Хүүхдийн эрхийг хамгаалах талаар 2013-2016 онд баримтлах үйл ажиллагааны чиглэлийн хэрэгжилт, Дашинчилэн сумын нийгмийн бүлгүүдийн талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилт, Сумын 90-н жилийн ойн бэлтгэл хангах ажлын явцын тухай, “Ажлын байр бий болгох аймгийн хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх талаар зохион байгуулсан ажлын тайлан, Ñóìûí Çàñàã äàðãûí 2013-2016 îíы ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòийн явцын тухай, Сумын ИТХ-ын 2014 оны хагас жилийн ажлын тайлан, Ñóìûí Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí 2014 îíû òºëºâëºãººíèé хэрэгжилт, 2015 оны ГЗБ-ын төлөвлөгөө зэрэг хөтөлбөр, бодлого, чиглэл, тайлан, төлөвлөгөөний хэрэгжилтийг тус тус хэлэлцэж ,үйл ажиллагаанд нь хяналт тавин, үүрэг чиглэл өгч ажиллаж байна. ИТХ-ын 10-р хуралдааныг 12-р сарын 18-ны өдөр хуралдуулахаар товлон бэлтгэл ажлыг ханган ажиллаж байна. Сумын ИТХ-ын 2014 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд 102 асуудал тусган хэрэгжилтийг зохион байгуулснаар 12-р сарын 08-ны өдрийн байдлаар биелэлт 98.0 хувьтай байна. “Сумын 90 жилийн ойн тэмдэгийн загвар”, “Ахмадын байр ажиллуулах журам”, .”Дашинчилэн сумын бэлчээрийн менежментийн талаар баримтлах дэд хөтөлбөр”, “Нутгийн захиргааны байгууллагаас иргэдэд үйлчлэх үйлчилгээг сайжруулахад баримтлах бодлого”-ыг тус тус хэлэлцэн батлав. Орон нутгийн өмч хамгаалах зөвлөл, ГХУСАЗЗ-ийн бүрэлдэхүүнийг шинэчлэн олон үйлдэлт тракторыг ажиллуулах төлбөрийг тогтоогоод байна. “Зээст” ХХК-ний харьяа дэлгүүрийг Ц.Гомбын нэрэмжит болгон, МУ-ын Хөдөлмөрийн баатар малчин Д.Бадгай, Дашинчилэн сумын уугуул хүний их эмч М.Болдбаатар нарыг “Сумын хүндэт иргэн”-ээр тус тус өргөмжлөв. Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн Ажлын албыг өргөтгөх үүднээс бүтэц орон тоог нэмж ажлын албаны ажилтантай болсон. 2013 онд ИТХ-ын Хороодын үйл ажиллагааг тогтмолжуулах, ГХУСАЗЗ-ийн үйл ажиллагааг идэвхижүүлэх, сумын ИТХ,түүний Тэргүүлэгчид,Засаг дарга, ЗДТГ-ын харилцаа,үйлчилгээний журам”-ын хэрэгжилт, ТББ-тай хамтран ажиллах зэрэг ажлууд хангалтгүй хэрэгжиж байсанд тус тус дүгнэлт хийж ажилласны үр дүнд ИТХ-ын Хороодоос хийх хяналт шалгалт тогтмолжин, ГХУСАЗЗ-ийн үйл ажиллагаа жигдэрч, сумын ИТХ, түүний Тэргүүлэгчид,Засаг дарга, ЗДТГ-ын харилцаа,үйлчилгээний журам”-ын хэрэгжилт харьцангуй сайжран, хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлыг хоцроох, төлөвлөгөөт асуудал тасалдах явдал гараагүй болно. ТББ-тай хамтран ажиллах үйл ажиллагааг эрчимжүүлэн, сумын ҮЭХ, Залуучуудын холбооны дарга нар сонгогдон ажиллаж байна. ҮЭ-ийн гишүүний татварыг ТАХ – д цалингийн 1%-иар тооцон цалингаасаа шилжүүлж байна. Цаашид сум орон нутгийн хөгжлийн индексийг тооцон, хөгжлийн чиг хандлагыг тодорхойлж, нэгдсэн судалгаа мэдээллийн сан бүрдүүлэх талаар тодорхой ажил зохион байгуулах хэрэгтэй гэж үзэж байна. Сумын ИТХ-ын Хороодын 2014 оны ажлын төлөвлөгөө, хяналт шалгалт, сургалт зохион байгуулах графикыг гарган оны эхнээс хэрэгжүүлэн ажиллаж ирлээ. Уг ажлын хүрээнд нийт 10 удаа хяналт шалгалтын ажил зохион байгууллаа. Үүнд: ИТХ-ын хороодын үйл ажилагааг идэвхижүүлэх,хяналт шалгалтыг сайжруулах зорилгоор Эдийн засаг, хөтөлбөр,хөрөнгө оруулалт,төсөв санхүүгийн хороо – ноос тусгай удирдамжийн дагуу сумын Гамшгаас хамгаалах сангийн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийн,зөвлөн тусалж,үүрэг чиглэл өгч ажилласнаар аймгаас ирсэн шалгалтаар хангалттай үнэлгээ авсан.
Соёл боловсрол,эрүүл мэндийн асуудал хариуцсан хороо -ноос гал тогоо бүхий албан байгууллага, ААН-дэд ариун цэврийн стандарт хангалт,хүн амын хүнсний хангамж,аюулгүй байдал, Үдийн цай хөтөлбөрийн хэрэгжилтэнд тус тус хяналт шалгалт хийсэн байна ОНХС-гийн хөрөнгөөр . Цэцэрлэгийн гал тогооны тоног төхөөрөмжийг иж бүрэн шинэчлээд байна. Сумын ҮЭХороо, ЗДТГ-ын холбогдох байцаагч нартай хамтарн Эмийн эргэлтийн сангийн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийлээ.
НӨУЁ-ны байгууллагыг бэхжүүлэх,иргэдтэй ажиллах хороо- иргэний итгэлцэлд тулгуурласан чанартай үйлчилгээг ард түмэнд хүргэж,аливаа хүнд сурталыг арилгах ажлын хүрээнд ЗДТГ-ын нэг цэгийн үйлчилгээгээр иргэдэд төрийн үйлчилгээ хүргэж байгаа Босоо тогтолцоотой ТАХ-дын үйл ажиллагаатай танилцав. Хөдөлмөр халамжийн үйлчилгээ, Нийгмийн даатгалын үйлчилгээ, Иргэний бүртгэл мэдээллийн үйлчилгээ, Татварын улсын байцаагч, Газрын даамал зэрэг ажилтнуудын үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийсэн болно.
Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын асуудал хариуцсан хороо –ноос сумын ИТХТ-ээс ТББ-тай харилцахад баримтлах журам, Сүм хийдтэй харилцахад баримтлах журам, Аймгийн ИТХТ-ээс ирүүлсэн зөвлөмжийг тус тус үндэслэн Орон нутгийн шашны байгууллагын үйл ажиллагаанд хяналт,шалгалт хийн,илэрсэн зөрчил дутагдлыг арилган, зөвлөн тусалсан байна.
Хууль ёс,нийгмийн дэг журмыг сахиулах асуудлын хороо- ноос тусгай удирдамжийн дагуу МУ-ын “Тамхины хяналтын тухай хууль”, “Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хууль” болон холбогдох бусад журмын хэрэгжилтэнд тус тус хяналт шалгалт хийгээд байна. Архи согтууруулах ундаа худалдан борлуулах цэгүүдэд сургалт зохион байгуулан, ,гарын авлагаар хангаж ажиллав. МУ-ын “ Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хууль”, Дашинчилэн сумын Хүүхдийн эрхийг хамгаалах үйл ажиллагаанд баримтлан ажиллах чиглэлтийн хэрэгжилтийн хүрээнд Дотуур байрны үйл ажиллагаатай танилцлаа. Эдгээр хяналт шалгалтаар ноцтой зөрчил дутагдал илрээгүй болно.
ХАА-н үйлдвэрлэл, БОХ-ын асуудал хариуцсан хороо- ноос тусгай удирдамжийн дагуу бэлчээрийн ургац,газрын гарц,бэлчээрийн даацыг тодорхойлох,газрын төлөв байдлыг шалгах, хадлангийн талбайтай танилцах ажлыг зохион байгуулсан байна. Мөн ажлын хэсэг гарч хөдөөгийн малчдын өвөлжөө ,хаваржааны газрын гэрчилгээний бүрдүүлэлтэнд хяналт шалгалт хийлээ. Сумын ИТХ-ын Хороодын гишүүдээс Д.Дэлгэрцэцэг, М.Өсөхжаргал, П.Батсайхан, Д.Гүррагчаа, А.Батжаргал, Н.Батсүрэн, Ч.Цэвэгсүрэн нар хяналт шалгалтанд идэвхитэй оролцон бусдыгаа манлайлж ажиллалаа. Хуралдаанаас гарсан шийдвэрийг холбогдох байгууллага, мэргэжилтэнгүүдэд хүргүүлж байгаагийн зэрэгцээ цахим хуудсанд байршуулах, мэдээллийн самбар,багийн Иргэдийн нийтийн хурал, Мэдээллийн хуудас, иргэдтэй хийсэн уулзалтуудаар тогтмол мэдээлж байна. Төлөөлөгчдийг тойрогтоо ажиллахад нь дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор 200.0 төгрөг, хөдөө багт ажиллахад зарцуулах шатахууны зардалд 11 төлөөлөгчид 682.0 мян.төгрөгийг тус тус төсөвт тусгаж өгсөн. Төлөөлөгчид сонгогдсон багийнхаа ИНХ, Хурлын шийдвэрийг иргэддээ сурталчлах, сонгогч, иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл гомдлыг шийдвэрлэх зэрэг хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлэн ажиллаж байна. МУ-ын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар зохион байгуулж буй “Том төрөөс ухаалаг төрлүү”, ”100 –н аав “хэлэлцүүлэг, “Шилэн дансны тухай”, “Нийтийн зар мэдээний тухай”, ”Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хэмжээний нийтийн санал хураалтаар шийдвэр гаргаж хэрэгжүүлэх, эрх зүйн хэмжээ тогтоон мөрдөх тухай” хуулийн төслүүдэд олон нийтээс санал авах хэлэлцүүлгийг тус тус зохион байгуулсан. Эдгээр хэлэлцүүлэгт нийт 74 хүн оролцсон байна. Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдээс Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тэдний санал хүсэлтийг сонсох, нийгмийн оролцоог хангах ажлын хүрээнд 11 дүгээр сарын 17-ны өдөр БДС-ийн ахлах ангийн сурагчидтай хамтран “МИНИ ПАРЛАМЕНТ”-ийг зохион байгууллаа. Уг арга хэмжээнд БДС-ийн 10-12 ангийн 4 бүлгийн 122 хүүхэд оролцов.. Хүүхдийн эрх, эрх чөлөө, Сурагчын ёс зүйн хүмүүжил, Өсвөр үеийн хүүхдүүдийн нөхөн үржихүйн эрүүл ахуй сэдвээр тус тус сургалт хийж, танин мэдэхүйн сэдэвт хөгжөөнт тоглоомууд явуулсан. Уг арга хэмжээнд ИТХ-ын төсвөөс 40.0 мян төг зарцуулав.Байгаль орчноо хамгаалах, хоггүй цэвэр орчин бүрдүүлэх талаар танин мэдэхүйн сэдэвт чөлөөт ярилцлага өрнүүлж, хүүхдүүдэд тулгамдаж буй асуудлын талаар шийдвэр гаргах түвшинд уламжлах санал бодлыг сонсоод байна. Хүүхдүүдээс нийт 33 санал гарсанаас, үг хэлсэн -6, санал авах хайрцагаар гарсан санал -27 байна. Үүнээс:Багшийн харилцааны тухай гомдол 7, сургуулийн үйл ажиллагаатай хамааралтай санал 4, Орон нутгийн үйл ажиллагаатай хамааралтай санал 9 тус тус гарсан бөгөөд эдгээр санал ,гомдолыг ЗДТГ,БДС-ийн захиралд тус тус хүргүүлэн, тайланг аймагруу хүргүүлсэн болно. “МИНИ ПАРЛАМЕНТ”-аас “ХОГГҮЙ ИРЭЭДҮЙН ТӨЛӨӨ ХАМТДАА” гэсэн уриалга гарлаа. Сумын ИТХТ- ээс зохион байгуулсан ажлын тайланг тухай бүр нь бичиж фото зургаар баяжуулан Аймгийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчдэд хүргүүлэн, ОНТВ-ээр нэвтрүүлж, байгууллагын вэб хуудсанд мэдээлэл тавин ажиллаж ирлээ. Мөн тухай бүр нь илтгэх хуудсаар сумын ИТХ-ын дарга,Засаг дарга нарт танилцуулдаг. Хурлаас гарах шийдвэрийн төсөлд иргэдийн саналыг тусгах зорилгоор сумын 90-н жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлын төлөвлөгөө, тайлан, 2015 онд Орон нутгийн хөгжлийн сангаас хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалт, хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний жагсаалтыг тус тус багийн ИНХ-аар хэлэлцүүлэн иргэдэд тус тус мэдээлээд байна.
Хоёр. Сумын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн талаар:
Тайлант хугацаанд 2014 оны төсвийн тодотгол, Орон нутгийн хөгжлийн сангийн зарцуулалт, Дашинчилэн сумын Засаг даргын 2013-2016 онд баримтлан ажиллах үйл ажиллагааны “Хөгжилд хүрэх бидний хөтөлбөр”-ийн хэрэгжилтийг тус тус хэлэлцэж, тодорхой үүрэг, чиглэл өгч ажиллалаа. 2014 оны төсвийн зарцуулалт, төсвийн орлогын гүйцэтгэлийг улирал бүр хэлэлцэн, дүгнэлт өгөн ажилласан. МУ-ын Төсвийн тухай хуулийн дагуу 2015 онд ОНХС-гаас хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөр,арга хэмжээ, хөрөнгө оруулалтын жагсаалтыг багийн ИНХ-аар хэлэлцүүлэн нэгтгэж ,ЗДТГ-т хуулийн хугацаанд хүргүүлээд байна. "Ìîíãîë ìàë" ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õýðýãæèëò, МАА, төв суурингийн өвөлжилтийн бэлтгэл хангах төлөвлөгөө, Äàøèí÷èëýí ñóìûí Ñàíõ¿¿ á¿ðòãýëèéí òàëààð 2013-2018 онд áàðèìòëàõ áîäëîãо, õýðýãæèëòийг тус тус хэлэлцэн хэрэгжилтэнд нь хяналт тавин ажиллаж ирлээ. Äàøèí÷èëýí ñóìàíä àðèóí öýâðèéí õýâèéí íºõöëèéã õàíãóóëàõàä áàðèìòëàõ æóðìûí õýðýãæèëò, Õàëäâàðò бус ºâ÷èíий эрт илрүүлэг үзлэгийн явцыг эрчимжүүлэх ажлын хүрээнд зохион байгуулсан Нийгмийн эрүүл мэндийн салбар зөвлөлийн үйл ажиллагааны тайлан , Халдварт өвчинтэй тэмцэх сумын дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилт, Жендерийн тэгш байдал эмэгтэйчүүдийн оролцоог хангах сумын дэд хөтөлбөр, Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жилийн ажлын үр дүн, Хүүхэд хамгаалалын хамтарсан багийн үйл ажиллагааны талаарх мэдээлэл, Дашинчилэн сумын соёлын талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилт, Èðãýäýýñ òºðèéí áàéãóóëëàãà,àëáàí òóøààëòàíä ãàðãàñàí ºðãºäºë ãîìäëûã øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí õýðýãæèëò, “Зөв Монгол хүүхэд”,”Авъяас” “Ном” хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг тус тус хэлэлцэж, хангалттай хэрэгжсэн гэж дүгнээд байна. МУ-ын Тамхины хяналтын тухай хуулийн хэрэгжилтэнд 2 удаа хяналт шалгалт хийн,зөвлөн туслаж, Тамхины хяналтын тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлд заасны дагуу ААН, албан байгууллагууд тамхины хяналттай холбоотой зохицуулалтыг байгууллагын дотоод журамд тусгаж хэрэгжүүлэх, хяналт тавьж ажиллахыг ААН, байгууллагын удирдлагуудад үүрэг болгож ажлласны үр дүнд хуулийн хэрэгжилт сайжирсан байна. Сумын түүхт 90 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээний хүрээнд орон нутгийн эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийг хангахад идэвх зүтгэл гарган, олон жил үр бүтээлтэй ажилласан хүмүүсийг Төрийн дээд шагналд тодорхойлон, аймгийн ИТХ-ын Тэргүүлэгчид, Засаг даргад уламжилж ажиллаа. Монгол Улсын төрийн дээд шагнал одон медальд нийт 73 хүний нэрийг дэвшүүлсэн байна.. Үүнд: МУ-ын Төрийн дээд шагнал Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонд - 3, Алтан гадас одонд- 30, Хөдөлмөрийн хүндэт медальд- 25 ,Гавьяат малчин -1, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн -1, Цэргийн гавьяаны одонд -2, , Алдарт эхийн I зэргийн одонд -2 , Алдарт эхийн II зэргийн одонд 9 хүний материалыг хэлэлцэж холбогдох байгууллагад уламжлалаа. Мөн МУ-ын ҮХАА –н Тэргүүний ажилтан, НӨУБ-ын шилдэг ажилтанаар – тус тус 1 хүнийг тодорхойлсон байна. Үүнээс: Алтан гадас одон- 4, Хөдөлмөрийн хүндэт медаль-5, Цэргийн гавьяаны одон -2, Алдарт эхийн I зэргийн 2, Алдарт эхийн II зэргийн одонг 9 хүн тус тус шагнуулав.
Гурав. Орон нутгийн өмчийн талаар хэрэгжүүлсэн ажил
Төсөвт байгууллагуудын өмчид тооллого хийсэн , Өмч хамгаалах байнгын зөвлөлийн гаргасан дүгнэлтийг үндэслэн , орон нутгийн өмчид 213,996.5 сая төгрөгний хөрөнгө орлого аван, бүртгэл хөтлөхийг байгууллагын дарга ,ня-бо нарт үүрэг болгов. Аймгийн Засаг даргатай байгуулсан гэрээний үр дүнгийн гэрээний биелэлтийг үндэслэн 2013 оны өмч эзэмшлийн гэрээг ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хуралдаанаар хэлэлцэн дүгнэж, гэрээ дүгнэсэн үзүүлэлт, хавсралт маягтаар гарган орон нутгийн өмчийн албанд явуулсан.
Өмч хөрөнгийн ашиглалт, хадгалалт, хамгаалалтад тавих хяналт, сум, байгууллагын өмч хамгаалах зөвлөлийн ажлыг сайжруулах, барилга байгууламж, машин тоног төхөөрөмж, техник хэрэгслийг акталж устгах санал тавихдаа мэргэжлийн байгууллагаар дүгнэлт гаргуулсан байх, барилга, байгууламж, техник хэрэгслийг дуудлагын худалдаагаар худалдах санал өгөхдөө тухайн хөрөнгийг битүүмжилсэн байхыг анхааруулан ажиллаж ирлээ. Сумын өмч хамгаалах зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг шинэчлэн батлав. Зөвлөлийн хурлыг 3 удаа хийж, 2014 онд зохион байгуулах ажлын төлөвлөгөөг боловсруулан биелэлтэнд нь хяналт тавин ажиллалаа.
Дөрөв. Сахилга, дэг журмыг бэхжүүлэх талаар зохион байгуулсан
ажлын талаар
Аймгийн ИТХ-ын 2013-2016 онд баримтлан ажиллах үйл ажиллагааны үндсэн бодлого, чиглэлд “Иргэдийн амгалан тайван, аюулгүй ажиллаж, амьдрах орчин нөхцөл бүрдүүлэхэд байгууллага иргэдийн хүч анхаарлыг төвлөрүүлж, тэдний оролцоо, дэмжлэгтэйгээр гэмт хэрэг, зөрчлийг бууруулна.” хэмээн тусгасны дагуу энэхүү зорилтыг хэрэгжүүлэх үүднээс аймгийн ИТХ-ын III хуралдаанаар “Архигүй Булган” хөтөлбөр,“Тусгай зөвшөөрөлтэй цэг, салбарт орон нутгаас тавих шаардлага” “Согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчлэх тусгай зөвшөөрөл олгох, хяналт тавих журам” зэрэг нийгмийн дэг журмыг хангах чиглэлээр баримтлах шийдвэрүүдийг батлан гаргасан. Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хуралдаанаар Цагдаагийн байгууллагын үйл ажиллагааны тухай, МУ-ын “Тамхины хяналтын тухай хууль”-ийн хэрэгжилт, Согтууруулах ундаа худалдах,үйлчлэх,тусгай зөвшөөрөл олгох,хяналт тавих журам”-ын хэрэгжилт, Архигүй Булган хөтөлбөрий”-ийн хэрэгжилт, Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жилийн ажлын дүн, Хүүхэд хамгаалалын хамтарсан багийн үйл ажиллагааны тухай тус тус хэлэлцээд байна.
“Архигүй Булган” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд МЭҮТ-ийн дарга Л.Ганбаатарын санаачилгаар “АА” бүлэг байгуулж, архины хамрааралтай иргэдэд, архины хор уршигийн талаар сургалт явуулж хэвшээд байна. Аймгийн Цагдаагийн газраас манай суманд “Нээлттэй хаалганы өдөр”-ийг зохион байгуулж, хууль эрх зүйн талаар сургагч багш ирж лекц уншсан. Бàéíãà ñîãòóóðóóëàõ óíäàà õýðýãëýäýã, ãýð îðîíäîî ò¿ãø¿¿ð òºð¿¿ëäýã нэр бүхий 15 иргэнийг цагдаагий хяналтанд авч архи согтууруулах ундаанаас жигшүүлэх санамж, зөвлөмж өгч архины хор хөнөөлийн талаар яриа таниулга хийж тэдэнд ÀÑÒÒÕóóëèéí õ¿ðýýíä гарын авлага, ñàíàìæ, çºâºë㺺 òàðààсан. Àéìãèéí ÈТХ-ын Тэргүүлэгчдийн шийдвэрээр сар бүрийн 21, 7 хоног бүрийн Мягмар гарагт сумын хэмжээнд архи, согтууруулах ундаа худалдахгүй, түүгээр үйлчлэхгүй байх шийдвэр гаргаж õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâüæ àæèëëаж байна. Согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчлэх тусгай зөвшөөрөлтэй бүх баар, ресторан, дэлгүүрүүд бүгд камертай болоод байна. Суманд үйл ажиллагаа явуулдаг архи согтууруулах ундаагаар үйлчилдэг баар, дэлгүүр, зочид буудлуудын үйл ажиллагаанд нь хяналт тавьж үйлчлэгч худалдагч нарт 21-н нас хүрээгүй хүнд согтууруулах ундаагаар үйлчлэхгүй байх талаар хууль эрх зүйн зөвлөгөө өгч, санамж зөвлөмж тараан сургалт явуулав. Тусгай удирдамжийн дагуу ИТХ-ын Хороодын гишүүд, холбогдох ТАХ-чид, БДС-ийн багш нар, ЭМТ-ийн сургалт хариуцсан сувилагч, Цагдаагийн албатай хамтран “Тамхины хяналтын тухай хууль”, “Архидан согтуурахтай тэмцэх тухай хууль”, ”ГХУС тухай хууль”” Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хууль” –иар тус тус сургалт зохион байгуулж, гарын авлага материалаар ханган, нийт 122 хүн оролцов. Дашинчилэн ñóìàíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé òóñãàé çºâøººðºëòýé 12 аж ахуйн нэгж, äýëã¿¿ð¿¿äèéí ñóäàëãààã шинэчлэн ãàðãàж, 4 óäàà øàëãàëò õèéхэд ямар нэгэн зөрчил алдаа, дутагдал илрээгүй болно. Мөн õºäºë㺺íèé àþóëã¿é áàéäëûí ýñðýã ãýìò õýðãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ÷èãëýëýýð ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ, ãýìò õýðýãò õîëáîãäîæ áîëçîøã¿é болон мотоцикль унадаг 25 õ¿¿õä¿¿äòýé óóëçàí òýäýíä ñàíàìæ çºâëөл㺺 өгч ажиллаа. Сумын Цагдаагийн албыг автомашинтай болгосноор малын хулгайн гэмт хэргийн илрүүлэлтэнд ахиц гарч байна. МАЛЫН ХУЛГАЙН ГЭМТ ХЭРГИЙН БАЙДЛЫГ АВЧ ҮЗВЭЛ: 2012 онд 160 толгой мал алдагдсанаас 45 иргэний 128 малын хулгайг илрүүлж,хохиролгүй болгосон байна. 2013 онд нийт 46 иргэний 128 толгой мал алдагдсанаас 38 иргэний болон бусад аймаг,сумдын иргэний нийт 350 тооны малын хулгайг ирүүлсэн. 2014 онд нийт 28 иргэний 68 толгой мал алдагдсанаас хил залгаа аймгийн иргэдийн алдагдсан мал 115 тооны малын хулгайн гэмт хэргийг илрүүлэн тус тус хохиролгүй болгосон байна. Тайлант хугацаанд ахуйн болон хулгайн гэмт хэрэг нийт 4 гарсан байна. Үүний 3 нь орон байрны хулгай, 1 нь гудамж талбайд үйлдэгдсэн гэмт хэрэг байв. 2014 онд замын осол гэмтэл 10 гарч 5 хүний амь нас эрсдэж, 23 хүний биед хөнгөн болон хүнд гэмтэл учирсан. Эдгээр аваар ослын гол шалтгаан нь техникийн бүрэн бус байдлаас болсон байна. Цахилгааны эрсдэлээр 1 хүн нас барсан.
Цаашид гэмт хэрэгтэй тэмцэх, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, нийгмийн хэв журмыг хангахад хууль хяналт, нутгийн удирдлагын болон боловсрол, эрүүл мэндийн байгууллагуудын хүчин чармайлтаас гадна энэ ажилд иргэдийг татан оролцуулах, тэдний санал санаачлагыг авч ажиллах явдал чухал байна.
Тав. Ажлын албаны үйл ажиллагааны талаар
Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн ажлын албанаас ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хуралдааныг нийт 22 удаа зарлан хуралдуулсан ба нийт 52 асуудлыг хэлэлцэн дүгнэлт гаргаж, үүрэг чиглэл өгөн, 89 тогтоол гарган хэрэгжилтэнд нь хяналт тавин ажиллалаа. Тайлант хугацаанд ИТХ-ын дарга 32 захирамж гарган, ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн төсвийг захиран зарцуулаад байна. Сумын ИТХ-ын ажлын албанд энэ онд 50009.4 мян төгрөгийн төсөв батлагдаж 12 сарын 03 -ны байдлаар нийгмийн даатгалын шимтгэлд 41248.2 мян төгрөг, бараа үйлчилгээний зардалд 8389.8 мян төгрөгийг зарцуулсан байна. ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí áàòëàãäñàí òºñâèéã тайлант хугацаанд çîðèóëàëòûí äàãóó çàðöóóëæ, òºñâèéí õýòðýëò ãàðãààã¿é бөгөөд ÒÁÓÑÕ-èéí äàãóó ñàíõ¿¿ãèéí òàëààð õîðèãëîñîí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõã¿é áîëíî. УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хороо, НҮБ –ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн хамтран “НӨУБ-ын чадавхийг дээшүүлэх” хөтөлбөрийн хүрээнд Булган аймагт 2-р сарын 22-25 –ны өдрүүдэд явагдсан сургалтанд сумын ИТХ-ын Төлөөлөгчдөд, багийн ИНХ-ын дарга, нарийн бичгийн дарга нарыг хамруулсан. Сургалтанд 17 хүн хамрагдсан болно. Уг арга хэмжээнд ИТХ-ын төсвөөс 94.2 мян төгрөг зарцуулсан. Сумын ИТХ-ын төлөөлөгчдийн ёс зүйн дүрэмийг баримтлан ажилласны үр дүнд ёс зүйн зөрчил гаргасан Төлөөлөгч гараагүй болно. Багийн ИНХ-ыг 2 удаа зарлан хуралдуулж, багийн багийн Засаг даргын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр, 2015 онд Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалт, хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний жагсаалт, сумын 90-н жилийн ойн тайланг тус тус хэлэлцээд байна. 2015 онд Орон нутгийн хөгжлийн сангийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалт, хөтөлбөр, төсөл, арга хэмжээний жагсаалтыг хэлэлцсэн дүнг хуулийн хугацаанд нэгтгэн ЗДТГ-т хүргүүлээд байна. Лах багийн ИНХ-ын дарга өөрийн хүсэлтээр үүрэгт ажлаасаа чөлөөлөгдөж, ИТХ-ын төлөөлөгч С.Лхүндэврэгзэн сонгогдон ажиллаж байна. Багийн ÈНÕ-ûí дарга нарын àæëûã журмын дагуу ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã õàðãàëçàí улирал тутам ä¿ãíýæ ,сар бүр урамшуулал олгодог. МУ-ын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар зохион байгуулж буй “Том төрөөс ухаалаг төрлүү”, ”100 –н аав “хэлэлцүүлэг, “Шилэн дансны тухай”, “Нийтийн зар мэдээний тухай”, ”Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хэмжээний нийтийн санал хураалтаар шийдвэр гаргаж хэрэгжүүлэх, эрх зүйн хэмжээ тогтоон мөрдөх тухай” хуулийн төслүүдэд олон нийтээс санал авах хэлэлцүүлгийг тус тус зохион байгуулсан. Эдгээр хэлэлцүүлэгт нийт 74 хүн оролцсон байна. Уг хэлэцүүлэгт ИТХ-ын Тэргүүлэгчид, ЗДТГ,Бүрэн дунд сургууль, ЭМТ,Цэцэрлэг,Соёлын төвийн ТАХ-д болон иргэдийн төлөөлөл оролцсон нийт 46 хүн оролцов. ХОМ-ийг шинэчилсэн маягтаар болон цахим хэлбэрээр гаргаж хугацаанд нь хүргүүлсэн. Ардчилсан шинэ Үндсэн хууль батлагдсаны 22 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээний хүрээнд гар бөмбөгийн тэмцээн,”АХА” тэмцээн, хуулийн сургалтыг зохион явуулж, нийт 215.0 мян.төг зарцуулав. Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн төсвөөс Ахмад настны нийгмийн хамгааллын тухай хуулийн дагуу ахмад настнуудад хүндэтгэл үзүүлэх арга хэмжээ, малчдын цагаан сар, ,Шатрын аварга шалгаруулах тэмцээний шагналын сан, Өсвөрийн волейболчдын аймгийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцох тамирчдад дэмжлэг, ,”Гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих жил” –ийн ажлын хүрээнд Хүүхдийн эрхийг хамгаалах өдөр, Халх голын ялалтын түүхт 75 жилийн ойн баяр, Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн урсгалыг хүндэтгэх арга хэмжээ, Цэцэрлэгийн хүүхдүүдийн “Алтан намар” өдөрлөгийг тус тус дэмжин нийт 541.0 мян төгрөг зарцуулаад байна. ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн ажлын албаны Хөдөлмөрийн дотоод журмын холбогдох заалтын дагуу төлөөлөгч, БИНХ-ын дарга нарт нийт 200.0 мян төгрөгний тусламж, дэмжлэг үзүүлэд байна. ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга А.Чимгээ Төрийн удирдлагын салбарын Тэргүүний эмэгтэйгээр шалгарч 20.0 мян төгрөгөөр шагнуулсан байна. Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн ажлын албанаас төлөөлөгчид, багийн ИНХ-д шаардагдах мэдээ мэдээлэл гарын авлагаар хангаж ажиллахын зэрэгцээ хурлын хийсэн ажил, бодлого шийдвэрийн хэрэгжилтийг мэдээллийн самбарт тавьж, сар улирал тутам шинэчилж ажиллалаа. Холбогдох хууль тогтоомжийг ÁÈÍÕ,Һ뺺ëºã÷äèéã áàãò àæèëëóóëàõ,Дашинчилэнгийн мэдээ мэдээллийн хуудас, цахим мэдээлэл зэргээр ñóðòàë÷èëан, вэб хуудасааар тус тус мэдээлэн àæèëëàñàí. Сумын ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷дèéí àæëûã ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã õàðãàëçàí улирал тутам ä¿ãíýæ 2014 оны 11-р сарын байдлаар нèéò – 689.5 òºã-íèé óðàìøóóëал олгоод байна. МУ-ын “Үндсэн хууль”,” Авилгын эсрэг хууль”, “Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах. Ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль”-иар тус тус сургалт зохион байгуулсан. Мөн МУ-ын Хүүхдийн эрхийг хамгаалах тухай хуулиар БДС-ийн ахлах ангийн 4 бүлгийн сурагчдад сургалт хийхэд нийт 122 хүүхэд оролцов. Сумын хэмжээнд улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн үр хүүхэд,ач,зээ нарын судалгааг авч, хуулийн хугацаанд нэгтгэн хүргүүлсэн. Улс төрийн хилс хэрэгт хэлмэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэх өдрийг тэмдэглэж, хэлмэгдэгсдийн төрөл төрөгсдийг хүлээн авч уулзан, гарын бэлэг гардуулж, хийдэд ном уншуулах зэрэг арга хэмжээг зохион байгууллаа.
Сумын ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн бүрэлдэхүүн хөдөлгөөний тайлан мэдээ, хагас жилийн тайлан, Дотоодын хяналт шалгалтын тайлан болон хугацаатай бусад судалгааг хугацаанд нь гаргаж хүргүүлсэн. Аймгийн ажлын хэсгийн 2 удаагийн шалгалтаар ИТХ-ын ажлын алба “хангалттай сайн” үнэлгээ авсан болно. 2014 îíû áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã ¿äýæ öýãöëýí àðõèâò øèëæ¿¿ëэхэд бэлэн болгоод байна. ИТХ-ын шийдвэрийн бүртгэл лавламжийн санд тооллого хийж, 118 шийдвэрийг бүртгэн, холбогдох албан байгууллагуудад хүргүүлж ,биелэлтэнд хяналт тавин ажилладаг. ÁÈÍÕ-ûí äàðãà, ÈÒÕ-ûí Һ뺺ëºã÷ íàðò ÍÓ ñýòã¿¿ë 26, Áóëãàíû ìýäýý ñîíèíûã àëáàí õýðýãöýýíä тус тус çàõèàëж төр засгийн мэдээллээр ханган ажилладаг. .Тайлант хугацаанд ãàäàãø 44 áè÷èã ÿâæ, ãàäíààñ 59 áè÷èã èðñíèéг бүртгэж, õàðèóã íü õóãàöààíä íü øèéäâýðëýæ хүргүүлсэн. 2015 онд дараах зорилтыг дэвшүүлж байна. Үүнд: Иргэний Танхимын үйл ажиллагааг тогтмолжуулж, иргэдийн идэвхи, оролцоог нэмэгдүүлэх, Сумын Улаан загалмайн үйл ажиллагааг сэргээн идэвхижүүлэх, удирлага зохион байгуулалтаар хангаж ажиллах ИТХ-ын Төлөөлөгчдийн идэвхи оролцоог сайжруулан, тойрогт нь ажиллуулах, ИТХ, ЗДТГ-ын ажлын уялдаа холбоог сайжруулах, ИТХ-ын Тэргүүлэгчдийг мэдээллээр хангах талаар тус тус анхаарч ажиллах шаардлагатай байна гэж үзэж байгаа болно.